‘Een kritische massa is nodig om ons agrocluster vitaal te houden’
Van de teelt van Paulowniabomen tot en met de nieuwste innovaties in de kalverhouderij, van lokale initiatieven t/m beslissingen op Europees niveau: een breedte aan onderwerpen kwam voorbij tijdens het inspiratiecongres van het Agroloket Regio Foodvalley . Die breedte is een kracht, stelde SGP-politicus Bert-Jan Ruissen, maar betekent ook dat elk bedrijf andere vragen en uitdagingen heeft. Ruissen pleit daarom voor doelvoorschriften en meer keuzevrijheid voor agrarisch ondernemers.
Het inspiratiecongres was een initiatief georganiseerd door de partners van Landbouwnetwerk Regio Foodvalley en vond plaats op 23 mei in Voorthuizen. Dagvoorzitter Erik Roest en voorzitter LTO Gelderse Vallei Wim Brouwer trapten het plenaire gedeelte af met een hartelijk welkom. Daarna ging het woord naar Bert-Jan Ruissen, lid van het Europees parlement en lijsttrekker voor de SGP in Europa. Deze middag vormt, zo zou hij later vertellen, een mooie, interessante onderbreking van alle campagneactiviteiten waar hij middenin zit. Ruissen hing zijn toespraak op aan drie begrippen die beginnen met de k en die alledrie van fundamenteel belang zijn voor de agrarische sector: koesteren, keuzevrijheid en koersvastheid.
Keuzevrijheid
‘De laatste jaren is er niet veel sprake van koesteren van onze landbouw en visserij,’ constateerde Ruissen direct. ‘De focus ligt op opkoop en saneren, terwijl onze agrarische sector op een hoog niveau presteert in de vruchtbare delta waar wij mogen wonen. We moeten af van die focus op sanering, maar kijken hoe we de landbouw perspectief kunnen bieden. Keuzevrijheid, de tweede k, is daarbij ook belangrijk. Biologisch heeft toekomst, maar laten we niet de gangbare land- en tuinbouw vergeten. Ook daar is veel winst te behalen door verdere verduurzaming. De uitdaging is in essentie om met minder grondstoffen, meer voedsel te produceren. Keuzevrijheid moet ook vanuit de overheid komen, we moeten van middel- naar doelvoorschriften. Stel doelen, en laat het aan de ondernemer hoe hij deze gaat realiseren.’
Koersvast
‘De derde k is van koersvastheid. Ook van onze overheid mag echter continuïteit worden verwacht. Bij een grote investering moet je weten dat je er de komende jaren mee vooruit kunt. Een stip op de horizon is goed, forceren en doordrukken niet. Dat is de laatste jaren te veel gedaan vanuit Brussel en Den Haag, met alle gevolgen van dien. Een kritische massa is nodig om ons agrocluster vitaal te houden. Wordt die te klein, sla je de basis weg én die enorme schil aan banen en kennis eromheen.’
Met deze erkenning van de agrarische sector gaat de microfoon terug naar dagvoorzitter Erik. Naast hem zijn vier boeren geschoven die in afzonderlijke workshops wat zullen vertellen over hoe en waartoe zij werken. Roest vraagt hen om zich vast voor te stellen.
Kiri
Arnold Ruitenbeek is melkveehouder in Stroe en heeft sinds een jaar Paulownia bomen staan. Of specifieker: Kiri bomen, die behoren tot de Paulownia.
‘Via de grote boerendemonstratie in Stroe (juni 2022) ontdekte ik deze bomen,’ vertelt Arnold. ‘Daar sprak ik iemand die me erover vertelde.’ De teelt leek Arnold interessant om meerdere redenen: ‘De Paulownia geeft lichtgewicht hout dat je na zeven á acht jaar al kunt oogsten. Er ontstaan vervolgens nieuwe scheuten aan het wortelpakket en zo begint de groei opnieuw. Het hout wordt gebruikt in de interieurbouw en fineer. CO2-rechten kun je in de tussentijd verkopen aan bijvoorbeeld bedrijven die hun CO2-uitstoot moeten compenseren. Of je laat ze op het hout zitten.’
Kuubs
Arnold hoopt dat meer mensen deze teelt willen overwegen: ‘We hebben meer massa nodig. Wij hebben ongeveer 1100 bomen staan op zo’n anderhalve ha. Ik heb gekozen voor de Kiri omdat die een rechte stam heeft waardoor je weinig verliezen in het hout hebt. In kuubs houd je daardoor netto meer over.’ Opvallend is de snelle groei van deze bomen: ‘Soms groeien de bomen twee cm per dag. Als ik een week niet ben wezen kijken, zie ik dus echt verandering. Dat is mooi.’ Arnold viste achter het net, maar nu is er wel subsidie beschikbaar: ‘Dat maakt het voor anderen gemakkelijker om in te stappen. Dit jaar mag je de bomen meetellen voor je mestplaatsingsruimte, dat scheelt al. Maar om acht jaar gras te overbruggen, kan subsidie zeker helpen.’
Zorgtak
Roel van Dijk verwelkomt op zijn boerderij Het Binnenveld wekelijks maar liefst 800 tot 1000 klanten, vertelt hij. Ze komen voor kaas, zuivel, vlees en allerhande streekproducten. Hoe heeft Roel dat voor elkaar gekregen? ‘Met een stip op de horizon en geduld. We begonnen zestien jaar geleden met het bezoeken van markten met ons eigen rundvlees. Je moet je overal laten zien, zodat mensen weten dat je er bent. Onze zorgtak hebben we al meer dan twintig jaar. Tot 2017 deden we alles zelf, maar dat werd te veel. Je moet er ook voor iemand kunnen zijn als hij of zij een mindere dag heeft. We hebben toen de samenwerking gezocht met de Schutse en zij begeleiden de mensen nu. Dat gaat prima.’
Pluktuin
Roel voegde ook een flinke pluktuin toe aan zijn bedrijf: ‘Daaruit kunnen zo’n 300 mensen eten. Wij zaaien en houden de boel bij, klanten komen zelf oogsten. Dan zijn ze er toch en nemen ze meteen wat mee uit de winkel. Zo grijpen de verschillende onderdelen van ons bedrijf in elkaar. In feite zijn we stapsgewijs van productie naar beleving gegaan.’ ‘Je moet wel van mensen houden, Roel,’ stelt Erik vast. ‘Dat is zo, anders was ik wel 150 koeien gaan melken,’ beaamt Roel. ‘Wat heb je nog meer nodig voor een bedrijf zoals dat van jullie?’ wil Erik nog weten. ‘We moeten goed plannen en flexibel zijn. Zit iemand van onze zorgmensen even niet goed in z’n vel, dan is dat zo. Daarmee moet je leren omgaan. Maar met geduld en hard werken kom je een heel eind.’
Emissie
In dit rijtje van ondernemers past ook absoluut Gerda van den Heuvel. Gerda en gezin hebben in hun kalverhouderij de afgelopen jaren diverse innovaties doorgevoerd, waaronder een ander stalsysteem. ‘Momenteel is slecht één systeem erkend als stikstofreductiesysteem: de luchtwasser,’ vertelt Gerda. ’Jammer, want wij hebben een integrale oplossing die beter is voor het stalklimaat en dus ook voor de kalveren. Door een schuine vloer scheiden we de dikke en dunne fractie. Daardoor ontstaat minder emissie. Bovendien kun je beter sturen richting akkerbouwers wat betreft je mestafzet. Wij vinden dit een beter systeem omdat het mes aan meerdere kanten snijdt in plaats van alleen focust op stikstof. We hebben daarom onze nek uitgestoken, en hopen op juridische borging op korte termijn.’
Biologisch
Hekkensluiter van het voorstelrondje Jan van Ruiswijk legt desgevraagd uit waarom hij heeft gekozen voor omschakeling van gangbare naar biologische landbouw: ‘Via een bodemcursus vanuit de gemeente Ede werd mijn interesse gewekt voor bodembiologie en -chemie, en wat dit voor je gewas en bedrijf kan betekenen. Na deze cursus volgde ik er meer en die kennis paste ik toe op onze percelen. In de loop der jaren dachten we steeds vaker: ‘We zetten allerlei stappen in onze bedrijfsvoering, onze melk gaat eigenlijk te goedkoop weg.’ We leveren nu sinds 1 oktober 2023 officieel biologische melk. De voordelen die we tot nu toe ondervinden, is een goede melkprijs en een meerprijs op de slachtprijs. Nadeel is dat krachtvoer, hooi en stro duurder is, maar onze huisverkoop van rauwe melk neemt toe sinds we biologisch zijn. Ieder bedrijf is anders, maar biologisch boeren lijkt voor ons passend.’
Workshops
Na al deze informatie in het plenaire gedeelte was het tijd voor een aantal inspirerende workshops, die in twee ronden van drie kwartier werden gegeven. Roel nam zijn gehoor mee naar ‘Multifunctionele landbouw’, Arnold naar ‘Biobased bouwen’, Jan naar ‘Omschakelen naar biologische landbouw’ en degenen die zich hadden aangemeld voor ‘Innovaties in de kalverhouderij’ vervoegden zich bij Gerda.
Deel 2
Dit is het eerste artikel over deze middag. In deel 2 leest u wat er in de workshops werd gedeeld en besproken. Wordt vervolgd!
Benieuwd naar wat het Agroloket Regio Foodvalley voor jou als agrarisch ondernemer kan betekenen? Neem contact met ons op!
