Het gesprek aan de keukentafel in de groepsruimte van zorgboerderij Eck-stra in Lunteren is gemoedelijk, de sfeer is goed. Hans en Hettie van Eck, dochter Janita en coach Dorine Zwaan vertellen hoe coachingstraject Zicht op de Toekomst het familiebedrijf vooruitgeholpen heeft. Landbouwnetwerk Regio Foodvalley biedt, onder meer met dit traject en met de Agro Ondernemersscan, begeleiding aan agrarisch ondernemers in de regio. Zwaan: “Meer zicht krijgen op wat je wilt, wat er kan en wat er mag, is een proces waar je soms de hulp van een ander voor nodig hebt.”
Zorgboerderij Eck-stra is van oorsprong een varkenshouderij. “Tien jaar geleden kwamen we met het oog op de toekomst voor een belangrijke keuze te staan”, vertelt Hans van Eck. “Het was óf uitbreiden van de varkenshouderij, óf een andere kant op met het bedrijf.” Hettie werkte in de zorg en zo ontstond het idee om op de boerderij dagbesteding te bieden aan kinderen met een beperking. “We zijn met de varkens gestopt en overgeschakeld op biologische leghennen”, zegt Hans. “Dat kon wat kleinschaliger blijven en de werkzaamheden zijn beter te combineren met zorg.”
De stallen zijn omgebouwd, er is een sportzaal en naast de kippen zijn er allerlei kleine hobbydieren, een moestuin en een boomgaard op de boerderij te vinden. Van een paar kinderen op woensdag en zaterdag, is de zorg inmiddels uitgebreid tot tientallen kinderen en volwassenen die op de boerderij een zinvolle dagbesteding of opvang vinden. Oudste dochter Janita werkte al enige tijd vanuit haar eigen bedrijf Eck-stra Begeleiding mee op de zorgboerderij, toen de familie vorig jaar via een collega op het spoor kwam van ondernemersbegeleiding. Naast Janita is schoondochter Vera op het bedrijf actief en jongste zoon William toonde ook interesse. Janita: “Zo kwamen we op het punt: Hoe gaan we verder?”
Onafhankelijk en neutraal
Best lastig om zelf met deze vraag aan de slag te gaan, vindt Hettie. “Je wilt dat aan iedereen recht wordt gedaan, ook aan onze twee kinderen die niet in het bedrijf werken.” Dat een onafhankelijke en neutrale coach de rol van gespreksleider heeft, helpt daarbij. Coach Dorine Zwaan legt uit hoe dat werkt: “Je haalt als het ware de bestaande hiërarchie uit het gesprek. Iedereen heeft daardoor een evenredige en gelijkwaardige inbreng.” Zo heeft de familie dat ook ervaren. “Dorine weet alles rustig en duidelijk te benoemen. En zorgt ervoor dat iedereen aan bod komt”, zegt Hettie.
Het coachingstraject nam bij Eck-stra ruim een half jaar in beslag en omvatte acht gesprekken. “Dat was prima”, zegt Hettie, “Het is ook een proces van bewustwording, daar mag je best de tijd voor nemen.” Na een verkennend gesprek met Wim Korsten van het Agroloket, werd de familie in contact gebracht met de coach. “Tijdens onze eerste bijeenkomst hebben we samen onderzocht of iedereen wel hetzelfde beeld heeft van de toekomst van het bedrijf en de familie”, schetst Zwaan het verloop. Iedereen kon vervolgens aangeven wat er in het coachingstraject besproken moest worden.
Zaken die aan de orde kwamen waren: Wat willen we samen? En hoe gaan we dat dan doen? Wat is ieders rol? Wat is privé en wat is werk? Dat onderscheid is niet altijd even makkelijk te maken. Een goed voorbeeld is dat Hans en Hettie nu op de werkvloer door hun kinderen bij de voornaam worden aangesproken. “Zo maak je duidelijk in welke rol je iemand aanspreekt”, legt Zwaan uit. Janita: “Het leuke is dat deze oplossing in een gesprek is ontstaan. Dat is het mooie van dit coachingstraject. Het is een heel open en ontspannen proces geweest.”
Iedereen tevreden
William en Janita zitten nu samen met hun ouders in de maatschap. Toch is dat niet de voornaamste uitkomst van het traject. “Het belangrijkste is dat iedereen er vrede mee heeft en tevreden is met zijn of haar rol”, benadrukt Hans. Hettie vult hem aan: “Iedereen heeft de ruimte en de gelegenheid gehad om iets te zeggen. Zo voorkom je dat iemand later het gevoel krijgt dat het te snel is gegaan en hij of zij het toch anders had gewild.” Dat maakt ook voor Zwaan het coachingstraject tot een succes. “De uitkomst maakt niet uit. Coaching is geslaagd als iedereen vindt dat er goede beslissingen zijn genomen”, beaamt ze.
Er is nu een goede basis gelegd voor de toekomst van zorgboerderij Eck-stra. “Deze ondernemersbegeleiding heeft niet alleen voor ons, maar voor de hele ontwikkeling van het buitengebied een positieve uitwerking”, ziet Hans het in breder perspectief. “Het helpt enorm mee om de levensvatbaarheid van bedrijven te vergroten.” Hettie denkt dat zeker in deze regio, met veel familiebedrijven, ondernemers baat zullen hebben bij coaching. “Ik snap wel dat de drempel hoog is om begeleiding te vragen, maar dit is zeker een aanrader.” Sta je als ondernemer voor een grote verandering, bijvoorbeeld een overname, een andere route, of het beëindigen van je bedrijf, dan kan coaching helpen, laat Zwaan weten. “Ondernemers staan onder grote druk door allerlei vraagstukken die in de sector spelen. Meer zicht krijgen op wat je wilt, wat er kan en wat er mag, is een proces waar je soms de hulp van een ander voor nodig hebt.”
Agro Ondernemersscan
De Agro Ondernemersscan is een ander hulpmiddel in de Ondernemersbegeleiding van Landbouwnetwerk Regio Foodvalley. Zicht krijgen op wat er wél kan en mag, is precies waar het in deze scan om gaat. IJsbrand Snoeij, eigenaar van biologische zorgboerderij ’t Paradijs in Barneveld, ontwikkelde de Agro Ondernemersscan samen met Schuiteman Accountants, Van Westreenen Adviseurs en de Rabobank. “Alles lijkt wel te knellen in de sector”, schetst Snoeij de aanleiding. “Het gaat vaak over vermindering en reductie. Maar je hebt als bedrijf vaak meer mogelijkheden dan je op het eerste gezicht zou denken.”
Wat zijn je kwaliteiten en wat zijn je valkuilen? Wat zijn je financiële mogelijkheden en welke oriëntatie heb je op de markt? Kortom: waar liggen je kansen? Dat is wat de Agro Ondernemersscan in beeld brengt. Na een verkennend gesprek vult de ondernemer een vragenlijst in op elf thema’s. “Vanuit onze verschillende disciplines komen we met een samenhangend advies”, zegt Snoeij. “We bespreken de scan en onze reflectie daarop met de ondernemer. Zo voeren we samen een routeverkenning uit en ontstaat er een breder perspectief op de toekomstmogelijkheden van het bedrijf.”
Minder afhankelijk
Snoeij merkt dat de scan ondernemers helpt om op een andere manier naar hun bedrijf te kijken. “Natuurlijk is rendement wel belangrijk, maar je bent als boer ook van waarde voor de samenleving en de natuur. De scan helpt om dat maatschappelijk perspectief aan het financieel perspectief te verbinden”, zegt Snoeij. Al is het maar door een andere manier van denken. “Boeren zien zichzelf soms als kwetsbare schakel in een kluwen van bedrijven. Door het zicht op de toekomst te verbreden, nemen ze een zelfstandige en minder afhankelijke positie in.”
In een tijd waarin er steeds meer regels komen en het accent ligt op controle, beheer en bureaucratie, is het lastig om je breder te oriënteren, erkent Snoeij. “Voldoe ik aan de norm? Die vraag heeft de overhand”, merkt hij. “Terwijl het meer zou moeten gaan om: Welke waarde draag ik bij aan de samenleving? Probeer je daarop te concentreren”, raadt hij boeren aan. “De Agro Ondernemersscan legt het accent op wat jou past en wat je drijft om boer te zijn.”
Marktperspectief
Zeker in deze tijd hebben boeren bestaansrecht, benadrukt Snoeij. “Corona leert ons dat gezondheid een kostbaar goed is. Gezonde voeding, duurzame landbouw, het verbeteren van de bodem, de waterkwaliteit en biodiversiteit, boeren staan aan de vooravond van een ommekeer. Die willen ze graag maken, maar ze missen een marktperspectief”, stelt Snoeij. “De Agro Ondernemersscan leert hoe je zelf een verdienmodel kunt creëren en laat zien dat je niet alleen het verdienmodel hoeft te zijn van andere bedrijven.”
BRON: GROEI (Regio Foodvalley)
