Een mooi, fijn leefbaar buitengebied is belangrijk voor ons allemaal. Maar wil je in dat buitengebied maatschappelijk ondernemen, moet je soms diep in de buidel tasten. Op dat moment komt het Jan Wolleswinkel Fonds om de hoek kijken. Voorzitter Petra Doornenbal licht toe: ‘Het fonds is op zoek naar initiatieven voor het landelijk gebied die een breder, maatschappelijk doel dienen. Die willen we verder helpen. Grote én kleinere plannen zijn welkom!’
‘Een plan hoeft niet direct succesvol te zijn, ook ervan leren heeft waarde’
Het Jan Wolleswinkel Fonds is in feite een afgeslankte voortzetting van gebiedscoöperatie O-gen, die t/m 2020 actief was in Oost-Utrecht en West-Gelderland. Het JWF ondersteunt en/of (mede)financiert initiatieven die een positieve bijdrage leveren aan het onderhouden, ontwikkelen en innoveren van de landelijke gebieden in de Gelderse Vallei, Utrechtse Heuvelrug en Kromme Rijnstreek. Een van de ondernemers die aanspraak heeft gemaakt op (voorlopers van) het fonds is Jan de Greef. We zijn bij hem te gast in Woudenberg, waar een biogasinstallatie staat die duurzame energie kan leveren voor maar liefst 1500 huishoudens.
Affiniteit
De genoemde ‘we’ zijn Petra Doornenbal als voorzitter van het Jan Wolleswinkel Fonds, Petra Aben als algemeen bestuurslid en ik. Ondernemer Jan de Greef van De Greef Agro Energy heeft ons hartelijk ontvangen en schuift aan met koffie. De voorjaarszon is er ook en we zitten onder een mooi afdak op Jans erf. Achter ons doemt de imposante biogasinstallatie op. De beide Petra’s hebben een volle agenda en steken meteen van wal. Opvallend is hun beider affiniteit met de agrosector: ‘Ik werk bij Rabobank,’ vertelt Petra Aben. ‘Daar stuur ik – voor Nederland – de financieringsspecialisten voor het grootzakelijk segment aan, maar ik ben hiervoor ook directeur Food & Agri Midden-Nederland geweest. Daar ontstond mijn passie voor de agrarische sector.’
Zetje
Petra Doornenbal is burgemeester van Renswoude: ‘Ja, dat is mijn dagtaak, en soms ook nachttaak. Ik ben getrouwd met een boerenzoon, die eveneens loonwerker was. In 2016 begon ik als burgemeester in Renswoude. Ik heb dus affiniteit met de agrarische omgeving, en ook in deze regio hebben boeren zoveel ideeën die zó de moeite waard zijn en alleen een zetje nodig hebben. Die willen we een kans geven. Overigens hoeft een plan niet direct succesvol te zijn. Ook ervan leren heeft waarde. Als je middelen hebt om initiatieven te ondersteunen, is dat heel mooi. Dus ja, ik zit hier heel intrinsiek gemotiveerd in.’
Bruisen
Petra Aben: ‘Wat Petra daarnet zei, is een belangrijke toevoeging: we staan open voor experimenten. We zorgen er natuurlijk wel voor dat het een gezond fonds blijft, zodat er weer ruimte ontstaat om iets nieuws op te pakken. En naast leningen kunnen we soms, hoewel een lager bedrag, ook een gift aanbieden.’ De voorzitter vult aan: ‘De kracht van ons bestuur is ook dat er vanuit meerdere perspectieven naar een initiatief gekeken wordt. Het is belangrijk dat daarin balans is en tegelijkertijd mag het best een beetje bruisen.’ Zo brengt Aben waardevolle expertise in vanuit haar jarenlange ervaring bij Rabobank, maar: ‘Ik zet hierbij wel een andere risicobril op dan op m’n werk. Anders komen we niet verder.’
‘Als we iets missen in de businesscase puzzelen we mee’
Commitment
Over risico, ondernemerschap én leren gesproken… De Greef weet daar alles van. Hij is tien jaar bezig geweest met het regelen van vergunningen en financiering voordat de schop de grond in ging om zijn vergister te realiseren. ‘Ik heb in die tien jaar veel medewerking vanuit de overheden gekregen, maar het laatste stukje financiering was een probleem. Het feit dat meerdere partijen achter mijn plan gingen staan en wilden meefinancieren, gaf de doorslag.’ Aben vult aan: ‘Het commitment van deze partijen en dat zij dit ook uitdragen, vindt de bank, maar ook het fonds belangrijk.’ Doornenbal vervolgt: ‘Jan verwerkt ook mest van andere agrariërs. Dat maakt zijn voorbeeld sterk. Er zijn meerdere mensen in dit gebied die baat hebben bij Jans innovatie waardoor het ook een maatschappelijk initiatief is, nog los van alle gezinnen die hij van stroom en gas voorziet.’
Puzzelen
Je zou kunnen denken dat we zojuist impliciet de criteria hebben gehoord waaraan een idee moet voldoen wil het omarmd worden door het JWF, maar nee, zo werkt het niet: ‘We zetten geen vinkjes en als je er drie hebt, krijg je groen licht. Elk initiatief an sich beoordelen we op vragen zoals: wat is het, wat levert het op voor wie en wat kunnen wij hierin betekenen?’ legt de voorzitter uit. Daarbij moet een initiatief het buitengebied dus ‘ten goede komen’. Maar wat is dat dan? Petra Aben: ‘Dat agrarisch ondernemers verbinding maken met omwonenden. Dat kunnen andere agrarisch ondernemers zijn, burgers of wie dan ook, maar het plan moet verder reiken dan één specifiek bedrijf.’ De Greef: ‘Wat als de business case niet klopt? Zeggen jullie dan: ‘Dit doen we niet, want dit gaat verlies draaien?’’ ‘We zullen dan het gesprek aangaan en ons afvragen: hoe kan het wél? Als we iets missen in de business case puzzelen we mee. We gaan niet op de stoel van de ondernemer zitten, maar geven wel adviezen.’
Betekenisvol
De mestvergister van De Greef is een enorm en complex project geweest. Maar ook kleinere projecten zijn gesteund vanuit het Jan Wolleswinkel Fonds, zoals een pantry en de Willemshoeve. Petra Doornenbal licht toe: ‘De Herenboeren van de Willemshoeve wilden hun akkerbouw inzetten voor afzet in de directe omgeving en voor het bieden van een plek aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Ook moest de hoeve een ontmoetingsplek van betekenis worden voor het dorp. Een mooi idee, maar er moet wel een pand komen, een loonwerker, noem maar op. Wij hebben bijgedragen aan de ontmoetingsruimte en de rest is tot stand gekomen met steun van andere instanties. Zo maak je het met elkaar mogelijk dat er een betekenisvolle plek ontstaat. Een veel eenvoudiger traject dan bij Jan, maar óók met positieve impact op de omgeving.’
‘We zoeken de Pippi Langkousen onder de boeren’
Findnfund.nl
Het Jan Wolleswinkel Fonds is aangesloten bij en vindbaar op www.findnfund.com, een website waarop allerlei fondsen bij elkaar zijn gebracht. Findnfund.nl werkt eenvoudig en heeft als groot voordeel dat je als aanmelder van een idee, ook zichtbaar bent voor andere fondsen. Als je dat wilt, uiteraard. Meer informatie vind je op www.janwolleswinkelfonds.nl en www.findnfund.com.
Meld je aan!
Eenieder bij wie nu een prachtig idee (opnieuw) opborrelt, mag zich melden bij het fonds, het liefst via www.findnfund.com (zie kader). Doornenbal met haar kenmerkende enthousiasme: ‘Wij willen zoveel mogelijk mensen met een idee of initiatief aansporen om zich te melden. Kan het Jan Wolleswinkel Fonds niet verder helpen, is er wellicht een andere vorm of instantie om het initiatief te ondersteunen.’ Het plan moet al wel contouren hebben, legt Petra Aben uit: ‘Je moet een duidelijk plan hebben waar je zelf in gelooft. Ook al is het nog niet bewezen, jij denkt dat het gaat werken. Daar begint het! De uitspraak Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat het ik het wel kan past hier goed. We zoeken de Pippi Langkousen onder de boeren.’ Petra Doornenbal tot slot: ‘Heb jij energie, daadkracht en mag (een deel van) je omgeving meeprofiteren van jouw plan dat goed is voor het buitengebied in brede zin: meld je bij ons. Van harte welkom!’
Tekst en beeld: Carola van Ruiswijk
